“Đi tìm” thời trang bền vững trong những sợi bông thô

Ra đời trong bối cảnh thị trường thời trang nhanh phát triển như vũ bão, động lực nào đã thôi thúc Cúc Handmade Design khẳng định mình như một thương hiệu thời trang bền vững? Để hiểu rõ hơn về câu chuyện này, chúng tôi đã có dịp trò chuyện với nhà thiết kế Đỗ Thị Cúc - người sáng lập thương hiệu thời trang Cúc Handmade Design.

Thưa chị, trong thời gian gần đây, chúng ta thường nhắc đến cụm từ “thời trang bền vững”, vậy chị có thể cho độc giả được biết quan điểm của chị về khái niệm “thời trang bền vững” ?

Khái niệm về thời trang bền vững đã rất quen thuộc ở các nước phát triển, tuy nhiên nó vẫn còn khá xa lạ ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Thời trang bền vững có thể được hiểu là một hành trình mà một thương hiệu thời trang liên tục học hỏi và thay đổi nhằm giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường.

Mỗi thương hiệu, mỗi nhà thiết kế có thể chọn cho mình một công thức bền vững riêng, phù hợp với các giá trị niềm tin, con người và nguồn lực tài chính.

Vậy, chị cho rằng đâu là thế mạnh của thời trang bền vững?

Khi có cầu thì sẽ có cung và thế mạnh của thời trang bền vững là gặp được và nắm được bắt được nhu cầu trong hiện tại và tương lai của khách hàng. Khách hàng sẽ ngày càng quan tâm nhiều hơn về câu chuyện đằng sau sản phẩm, các tác động của sản phẩm đối với sức khỏe con người và môi trường sống.

Chúng ta cũng thấy rằng, hiện nay có ngày càng nhiều tổ chức, cá nhân cùng chung tay giải cứu thế giới khỏi rác thải và ô nhiễm môi trường. Và tất nhiên thời trang không thể nằm ngoài xu hướng ấy. Bên cạnh đó, mạng xã hội và các phương tiện truyền thông cũng có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của con người về sản phẩm bền vững.

Theo chị, nguyên nhân nào khiến thời trang bền vững chưa được nhiều người Việt biết đến?

Thứ nhất, chúng ta chưa có nhiều nhà thiết kế hay doanh nghiệp tập trung cho sản phẩm thời trang bền vững. Bởi nó đòi hỏi nhiều hơn việc chỉ nhập vải có sẵn, may theo mẫu rồi bán là xong.

Thứ hai, những sản phẩm thời trang bền vững tuy đã xuất hiện nhiều hơn trước nhưng giá thành lại khá cao khiến người tiêu dùng chưa mặn mà.

Theo tôi, nguyên nhân chủ yếu của việc này có thể do các nhà thiết kế thường tập trung vào các chi tiết đắt và các yếu tố nghệ thuật làm tăng giá trị sản phẩm nên vô tình đã tạo ra những kiểu dáng kén người mặc. Bên cạnh đó, màu sắc được nhuộm từ nguyên liệu tự nhiên thường không đa dạng, chủ yếu là tông màu trầm, việc các sản phẩm cần chăm sóc kỹ hơn khi sử dụng cũng chính là lý do khiến sản phẩm thời trang bền vững chưa tiếp cận được phần đông người tiêu dùng.

---

Động lực nào giúp chị quyết định thành lập và phát triển "Cúc Handmade Design” theo hướng thời trang bền vững?

Dù học chuyên ngành du lịch nhưng tôi vẫn luôn trăn trở về việc xây dựng một thương hiệu thời trang cá nhân, mà các sản phẩm được may từ những chất liệu tự nhiên, an toàn với môi trường. Rồi tôi tình cờ có cơ hội đến Mai Châu, Hoà Bình trong một lần tham gia dự án cộng đồng. Cùng ăn, cùng ở với người dân, tôi mới nhận thấy phụ nữ ở vùng này chỉ quanh quẩn với việc đồng áng, chăn nuôi và thỉnh thoảng có người thuê làm các công việc chân tay thì đi. Những công việc vất vả, nặng nhọc ấy chỉ đem lại khoản thu nhập thấp và không ổn định.

Tình yêu với con người nơi đây đã thôi thúc tôi hợp tác với các chị em dân tộc thiểu số để giúp các chị có công việc lâu dài với mức lương cao hơn. Cũng từ đó, Cúc Handmade Design được thành lập với hy vọng mang lại một cái nhìn và hiểu biết sâu rộng hơn về sản phẩm thời trang từ vải dệt tay và nhuộm tự nhiên truyền thống cho cộng đồng Việt. Trước hết, tôi muốn góp phần bảo vệ và lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị mai một.

Chị Đỗ Cúc chia sẻ về hành trình "ngược dòng" với thương hiệu Cúc Handmade Design. Thực hiện: Thu Hương - Hoài Linh

Là một trong những lá cờ đầu của làn sóng “thời trang bền vững”, vậy công thức nào tạo nên sự khác biệt giữa Cúc Handmade Design với các thương hiệu khác thưa chị?

Đầu tiên phải nói đến công thức chung để làm nên một thương hiệu thời trang bền vững. Đó là các yếu tố như chất liệu vải vóc, quy trình sản xuất, quy trình phân phối và cách thức sử dụng sản phẩm. Riêng với Cúc Handmade Design, tôi chọn yếu tố chất liệu và quy trình sản xuất là giá trị nền tảng.

Thứ nhất, về chất liệu, chúng tôi sử dụng sợi cotton thô hoặc sợi bông thô tái chế được gieo trồng hoặc nhập sợi thô từ các nhà máy của Việt Nam. Hầu hết các loại sợi này đều có thể tự phân hủy.

Thứ hai, về quy trình sản xuất, sợi được nhuộm bằng lá bàng, lá cẩm, lá chàm, củ nghệ,… Việc sử dụng những nguyên liệu tự nhiên có thể hạn chế lượng rác thải ra môi trường, tiết kiệm nguồn nước và an toàn cho chính người nhuộm sợi. Sau khi nhuộm, sợi sẽ được lên khung từ khung cửi dệt tay truyền thống của người Thái tại Mai Châu. Các cô thợ dệt cam kết được đối xử công bằng, văn minh và được hưởng mức lương ổn định cùng thời gian làm việc hợp lý. Những quy trình này được thực hiện với sự tôn trọng con người, môi trường và nhằm nâng cao giá trị truyền thống của dân tộc.

---

Để cho ra đời một sản phẩm thời trang bền vững, chị thường trải qua những công đoạn nào và phải mất bao nhiêu thời gian?

Tại Cúc Handmade Design, chúng tôi thực hiện trọn gói từ việc sản xuất vải, thiết kế cho đến khâu hoàn thiện sản phẩm. Ngoài ra, tất cả các quy trình đều được làm thủ công từ việc nhuộm sợi, kéo sợi và se sợi, chuẩn bị khung cửi, lên khung cửi. Khâu chuẩn bị này có khi mất đến vài tuần và thậm chí vào mùa gặt hái của bà con thì có thể còn mất đến vài tháng. Vậy nên, một năm chúng tôi chỉ cho ra đời khoảng 3 cho đến 4 bộ sưu tập.

Trong quá trình thực hiện sản phẩm, chị đã gặp phải những khó khăn nào?

Trước hết là khoảng cách địa lý, những làng nghề truyền thống thường nằm sâu trong khu vực người dân tộc thiểu số sinh sống. Bước đầu làm việc với người dân địa phương gặp rất nhiều khó khăn. Bà con chỉ quen với những kỹ thuật dệt, thêu truyền thống khó có thể đáp ứng được những nhu cầu tiêu dùng và khó ứng dụng vào đời sống hiện đại.

Khó khăn tiếp theo là quy trình nghiên cứu công thức nhuộm. Nhiều khi nhuộm không đúng công thức, cả mẻ sợi bị hỏng, buộc phải bỏ đi và làm lại từ đầu. Nếu như không kiên trì thì rất khó hoàn thiện được.

Bên cạnh đó, vấn đề tiếp cận thị trường cũng gặp nhiều trở ngại. Khách hàng thường chưa biết đến và chưa thực sự hiểu sản phẩm dệt thủ công là sản phẩm như thế nào, mặc có bị nóng không và mặc định vải dệt tay là vải thổ cẩm rất khó mặc, không phù hợp với khí hậu nắng nóng ở Việt Nam. May mắn thay, dần dần chúng tôi đã thay đổi được suy nghĩ ấy.

Một lý do khác là vấn đề về giá cả. Giá thành cao hơn mà lại khó bảo quản hơn các sản phẩm bình thường cũng là lý do khiến nhiều người còn phân vân khi quyết định chọn mua và sử dụng những thiết kế thời trang bền vững.

Thưa chị, được hành lập từ năm 2017, Cúc Handmade Design đã gặt hái được những thành tựu gì?

Sau gần 3 năm hoạt động, Cúc Handmade Design đã trở thành nhãn hiệu thời trang đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam sử dụng 100% chất liệu vải dệt tay cho mọi thiết kế. Song song, sự phát triển của Cúc đã và đang hỗ trợ việc làm cho các chị em dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn bởi tôi tin tính bền vững của thời trang cần bắt nguồn từ những cội rễ căn bản nhất.

Cúc Handmade Design đang ấp ủ những kế hoạch gì cho tương lai thưa chị?

Ước mơ lớn nhất của Cúc là sau này sẽ có một cánh đồng bông trải dài trên một vùng đất với nguồn nước tưới không nhiễm hóa chất. Từ đó, chúng tôi có thể tự trồng cấy và quản lý toàn bộ quy trình từ gieo hạt đến thu hoạch những sợi bông đảm bảo 100% organic, 100% hữu cơ tự nhiên.

Cùng với đó, chúng tôi sẽ tiếp tục trau dồi và học hỏi thêm để sản phẩm của Cúc thuần tự nhiên hơn nữa, từ đó từng bước hoàn thiện sản phẩm, mô hình sản xuất, mô hình kinh doanh theo hướng bền vững. Trong tương lai tôi cũng mong có thể cùng những người chung chí hướng tổ chức thêm nhiều workshop cho mọi người tự tay trải nghiệm nhuộm vải hay dệt sợi.

Hy vọng người sử dụng và đặc biệt là giới trẻ Việt Nam hiểu hơn về thời trang bền vững, thông cảm cho những khiếm khuyết nhỏ của xu hướng thời trang này, quan tâm nhiều hơn đến câu chuyện phía sau sản phẩm và dần hình thành thói quen tiêu dùng những sản phẩm mang tính bền vững.

Xin chân thành cảm ơn chị và chúc Cúc Handmade Design sẽ được nhiều người biết đến trong tương lai.

Thực hiện: Linh Trang - Hoài Linh - Thu Hương